|
Bernarda Alba’nın Evi.
Eşinin ölümü üzerine, Bernarda evde sekiz yıllık yas ilan ediyor. Evde yaşları yirmi ile kırk arasında değişen beş kızıyla birlikte yaşıyor. Sekiz yıl kızlar dışarıya adım atmayacak, pencereler kapalı kalacak, dünyaya duvar örülecek.
Ev değil, hapishane. Boğucu bir baskı. "Oturun evde oya işleyin." Kızlarıyla övünüyor, "erkek eli değmedi onlara". Oysa, kızların arzusu tam tersi.
Üstelik, bu arada en yaşlı ve çirkin kız, mirastan en büyük pay ona kalıyor, köyün en yakışıklı erkeği, 25 yaşındaki Pepe El Romano ile nişanlanıyor.
El Romano eve bir giriyor, flört etmediği kız kalmıyor. En güzel ve en küçük kız Adela ile ise, duvarlar yıkılıyor, flört ateşli aşka dönüşüyor. Hapishanede yasak aşk. Ablasının nişanlısıyla aşk saatleri.
Faşistlerin kurşunlarıyla can veren İspanyol şair ve yazar Federico Garcia Lorca’nın ölümünden önce yazdığı son eser, Bernarda Alba’nın Evi’ni geçenlerde İstanbul’da, Kağıthane Sadabat Sahnesi’nde izliyorum.
Engin Alkan’ın kusursuz yönetiminde Ayça Telırmak, Bernarda rolünde, Elçin Altındağ, genç ve güzel kız Angustias rolünde ve diğer kızlar harika bir oyun sergiliyor. Dekor, kostüm, ışık, eserin Türkçesi eksiksiz.
Sevginin, hayata bağlılığın, gençliğin fışkırabileceği bir ev, Bernarda diktasında cehenneme dönüyor. O cehennemde bir yasak aşk. Bernarda’nın elinden eksik etmediği baston, katı yasalar yerine, acımasızlığın simgesi.
Ne var ki, aşk ne baston dinliyor, ne cehennem. En yasak duygu, çölde boy atıyor.
Koyduğu amansız yasağın çiğnenmesiyle çılgına dönen Bernarda’nın gözü hiçbir şey görmüyor. Hatta, diğer kız kardeşler, onca kıskançlıklarına rağmen, en küçüklerinin kaçmasına ortam hazırlarken, Bernarda namusun ancak ölümle temizleneceğine inanıyor. Çok üzülse bile.
Angustias intihar ediyor.
Gitarı ve piyanosuyla besteler de yapan Lorca, ressam Salvador Dali ve film yönetmeni Luis Bunuel’in yakın dostu, İspanyol edebiyatının dünyaya armağan ettiği en büyük, en devrimci yazarlardan biri. Benim çok sevdiğim yazarlardan.
1936 yılında, İspanya İçsavaşı sırasında faşistlerin onu kurşuna dizerek öldürmesi, Lorca’yı daha da ölümsüz kılıyor. Lorca, hüzün ve direniş ve başkaldırıyla özdeş.
Türkiye’nin boğucu günlerinde böyle bir oyunu izlemek, yasaklarla bir yere varılmayacağını bir kez daha gösteriyor. Hele de, o baskıyı yaşamış ilk elden anlatılırsa.
Ancak, baskı iki taraflı. Bernarda’nın baskısı bir yanda. "Yasakları kaldırmak gerek" diyenlerin baskısı öte yanda. "Yasakları kaldıralım" derken, sadece kendisi için açılan özgürlük pencereleri aslında başkalarına yeni yasaklar getiriyor.
Ürken toplum baskı altında boğucu bir çaresizlik içinde. O çaresizlik şimdi lav püskürtüyor, yanardağ patlıyor.
Yanardağ patladığında, herkes altında kalıyor. Yasaklara karşı çıkarak, yeni yasaklar getirenler en başta. Masum bir aşka kapılan genç kız en önce.
Angustias çaresizle kıvranıyor, intiharı seçiyor. Toplum gözü önündeki intiharla, aslında Bernarda’nın dolaylı cinayetiyle, kendine yeni bir yol arıyor.
Lorca’nın yetmiş yıl önce yazdığı dram, Türkiye’nin bugünkü trajedisi.
YALÇIN DOĞAN - Hürriyet
|
